Odpowiedzialność wspólnika spółki z o.o.

Czy wspólnicy spółki z o.o. ponoszą odpowiedzialność osobistą za zobowiązania spółki?

W świetle polskich przepisów – co do zasady – za zobowiązania spółki z o.o. odpowiada całym swoim majątkiem jedynie spółka jako osoba prawna. Wspólnicy ponoszą właściwie jedynie ryzyko gospodarcze związane z możliwością utraty wniesionych do spółki wkładów na pokrycie kapitału zakładowego. Na wspólnikach mogą ciążyć pewne obowiązki, np. takie jak dopłaty lub powtarzające się  świadczenia niepieniężne, z tym że są to zobowiązania jedynie wobec spółki, a nie względem jej wierzycieli. Jednakże kwestię odpowiedzialności wspólników wobec spółki omówię w odrębnym artykule.

Niemniej jednak polskie prawo przewiduje pewne sytuacje, w których za długi spółki mogą odpowiadać także jej wspólnicy.

Jakie to sytuacje?

Wspólnicy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spółki z o.o. w organizacji.

Pierwszym takim przypadkiem jest odpowiedzialności wspólnika za zobowiązania spółki z o.o. w organizacji, tj. od momentu zawarcia umowy spółki do momentu wpisu spółki do rejestru przedsiębiorców KRS w wysokości niewniesionego wkładu na pokrycie udziałów objętych w spółce. Odpowiedzialność ta ma charakter solidarny i ponoszona jest wraz ze spółką oraz osobami, które działały w jej imieniu. W praktyce osobami, które działają na tym etapie w imieniu spółki są najczęściej właśnie sami wspólnicy spółki z o.o., nawet ci nie pełniący funkcji członka zarządu.

Kolejna grupa przypadków odpowiedzialności wspólnika spółki z o.o. za zobowiązania spółki jest ściśle uzależniona od jednoczesnego pełnienia przez niego funkcji członka zarządu.

Wspólnik pełniący równolegle funkcję członka zarządu w spółce z o.o. w myśl art. 299 KSH ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w razie gdy egzekucja wobec spółki okaże się bezskuteczna. Odpowiedzialność ta ma charakter solidarny, choć nie jest ona bezwzględna. Można się od niej uwolnić poprzez wykazanie, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z winy członka zarządu, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

Zobacz także: Odpowiedzialność wspólników w różnych spółkach handlowych

Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania podatkowe.

Podobną odpowiedzialność ponosi wspólnik będący członkiem zarządu w przypadku zobowiązań podatkowych. Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej członkowie zarządu odpowiadają solidarnie ze spółką całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub części bezskuteczna. Analogicznie jak w przypadku odpowiedzialności za zobowiązania cywilnoprawne członek zarządu może zwolnić się od odpowiedzialności poprzez:

1) wykazanie, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;
oraz

2) wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Warto zaznaczyć, iż odpowiedzialność członków zarządu ogranicza się do zaległości podatkowych z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wynikające z obowiązku zwrotu nadpłaty oraz zwrotu podatku (art. 52 ordynacji podatkowej) i zaległości wynikające z obowiązku zwrotu wynagrodzenia  płatników lub inkasentów (art. 52a ordynacji podatkowej) powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.

Z kolei w przypadku gdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji nie posiada zarządu, za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany.

Pamiętać przy tym jednak należy, iż odpowiedzialność członków zarządu, pełnomocnika czy też wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe spółki jest odpowiedzialnością subsydiarną, tj. można ją uruchomić dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się w całości lub w części bezskuteczna.

Na koniec warto przypomnieć o odpowiedzialności ciążącej na wspólnikach w związku z brakiem  zarządu w spółce z o.o.. Zgodnie z art. 24 ust. 1a ustawy o KRS obowiązującym od 15.03.2018 roku w uzasadnionych przypadkach, w razie stwierdzenia, że osoba prawna nie posiada organu uprawnionego do reprezentowania lub w składzie tego organu zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie, sąd rejestrowy, wyznaczając odpowiedni termin, może wezwać obowiązanych do powołania lub wyboru tego organu do wykazania, że organ został powołany lub wybrany albo że braki w jego składzie zostały usunięte. W razie nie wykonania tego obowiązku sąd może nałożyć grzywnę. Grzywna może zostać ponowiona – nawet kilkukrotnie –  a łączna jej wysokość może sięgnąć nawet miliona złotych.

Powyższe rozwiązanie jest różnie oceniane przez środowisko prawnicze. Jedni uważają je za jak najbardziej słuszne i potrzebne, drudzy z kolei, iż może ono w pewnych sytuacjach przerzucać odpowiedzialność za zobowiązania spółki na jej wspólników, w szczególność w przypadku, gdy wspólnicy ci będą zmuszeni wziąć na swoje barki obowiązek pełnienia funkcji członków zarządu w spółce znajdującej się w złej kondycji finansowej, której dotychczasowy zarząd zrezygnował z pełnienie tej funkcji, narażając się tym samym na potencjalną odpowiedzialność z art. 299 KSH, o której wspomniałem powyżej, co z kolei może stanowić niejako zabicie idei spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej.

• Wojciech Wojtala
• Prawo spółek handlowych
• 22 lip 2020