Koronawirus a rezygnacja z wycieczki.

Jak zrezygnować z wycieczki z powodu koronawirusa?

„Mam zamówiony w biurze podróży wyjazd urlopowy do Egiptu, jak z niego zrezygnować z powodu koronawirusa i odzyskać pieniądze?” pyta Pan Karol.

Jakie prawa mogą przysługiwać w tym zakresie podróżnym?

W celu odpowiedzi na powyższe pytanie musimy sięgnąć do tekstu ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych z dnia 24 listopada 2017 roku (Dz. U. z 2017 r. poz. 2361, t. j. Dz.U. z 2019 r. poz. 548 zwanej dalej „ImprTurU”), a ściślej rzecz ujmując do art. 47 tejże ustawy. Zgodnie bowiem z art. 47 ust. 4 ImprTurU podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej przed rozpoczęciem imprezy turystycznej bez ponoszenia opłaty za odstąpienie w przypadku wystąpienia nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego. Podróżny może żądać wyłącznie zwrotu wpłat dokonanych z tytułu imprezy turystycznej, bez odszkodowania lub zadośćuczynienia w tym zakresie.  W przypadku skorzystania przez podróżnego z prawa odstąpienia na podstawie wyżej przywołanego przepisu jest on uprawniony do pełnego zwrotu wszelkich wpłat dokonanych z tytułu imprezy turystycznej, ale nie ma on prawa do odszkodowania ani zadośćuczynienia za szkodę związaną z brakiem możliwości skorzystania z wykupionej imprezy turystycznej. Zwrot wpłat dokonanych przez podróżnego winien nastąpić bez zbędnej zwłoki, a w każdym razie nie później niż w ciągu 14 dni od odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej.

Przez „nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności” zgodnie z treścią  art. 4 pkt 15 ImprTurU należy rozumieć „sytuację pozostającą poza kontrolą strony powołującej się na taką sytuację, której skutków nie można było uniknąć, nawet gdyby podjęto wszelkie rozsądne działania”. W motywie 31 preambuły dyrektywy 2015/2302 (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/2302 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych, zmieniająca rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE oraz uchylająca dyrektywę Rady 90/314/EWG z dnia 25 listopada 2015 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 326, str. 1)) wskazano, że nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności mogą obejmować, na przykład, „działania wojenne, inne poważne problemy związane z bezpieczeństwem, takie jak terroryzm, znaczące zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, takie jak wybuch epidemii poważnej choroby w docelowym miejscu podróży lub katastrofy naturalne, takie jak powodzie lub trzęsienia ziemi, lub warunki pogodowe uniemożliwiające bezpieczną podróż do miejsca docelowego uzgodnionego w umowie o udział w imprezie turystycznej”.

Co na to Polska Izba Turystyki? PIT w swoim stanowisku wskazuje, że jedynie ogłoszony przez właściwe władze stan epidemii koronawirusa w określonym miejscu pozwala uznać, że mamy do czynienia z nieuniknionymi i nadzwyczajnymi okolicznościami stanowiącymi podstawę rezygnacji przez podróżnych z imprezy na podstawie art. 47 ust. 4 ImprTurU. Izba stanowczo podnosi, że dotyczy to bezpośredniego, faktycznego zagrożenia, takiego, jak np. wyjazd do terenów objętych kwarantanną, gdzie ogłoszono stan epidemii. W opinii PIT nie ma możliwość odstąpienia od umowy, gdy np. w danym kraju są rejony, w których ogłoszono kwarantannę, ale nie ma to wpływu na realizację imprezy z uwagi np. na odległość między miejscem kwarantanny a hotelem oraz ze względu na stacjonarny charakter imprezy turystycznej, w ramach której nie są organizowane wycieczki. Nadto PIT zaznacza, że odległy termin imprezy, np. wakacyjny wyjazd w okresie wakacyjnym w 2020 roku nie stanowi podstawy do rezygnacji na podstawie art. 47 ust. 4 ImprTurU już w marcu, albowiem w momencie złożenia oświadczenie o rezygnacji nie można przewidzieć, czy nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności będą nadal występować w miejscu imprezy turystycznej lub w jej najbliższym sąsiedztwie.

Mając jednak w polu widzenia aktualną sytuację na świecie, która zmienia się dramatycznie ze względu na szybkie rozprzestrzenianie się koronawirusa i to w skali globalnej, biura podróży coraz częściej wybierają rozwiązania polubowne zgadzając się na zwrot całości wpłat dokonanych przez podróżnych bez naliczania dodatkowych opłat. Należy jednak pamiętać o złożeniu skutecznego oświadczenia o odstąpieniu tak pod względem formalnym, jak i merytorycznym.

Może jeszcze zaistnieć sytuacja, o której mowa w art. 46 ImprTurU, tj. sytuacja, w której biuro podróży będzie zmuszone zmienić warunki umowy, w tym główne właściwości usługi turystycznej, o których mowa w art. 40 ust. 1 pkt 1 ImprTurU. Zgodnie bowiem z art. 46 ust. 4 pkt. 2 ustawy podróżny ma prawo odstąpić od umowy za zwrotem wniesionych wpłat i bez dodatkowych opłat, jeśli biuro podróży przed rozpoczęciem imprezy turystycznej jest zmuszone do zmiany głównych właściwości usług turystycznych – tj. m.in. miejsce pobytu, trasę, charakter środka transportu, położenie obiektu zakwaterowania, szczegółowy program zwiedzania, czyli te o których mówi  art. 40 ust. 1 pkt 1 ustawy.  Pamiętać należy, iż organizator turystyki zobowiązany jest do poinformowania podróżnego o ww. zmianie na trwałym nośniku. Zdaniem UOKiK, takim nośnikiem jest list w formie tradycyjnej lub elektronicznej, informacja zapisana na nośniku USB, CD, a także e-mail, o ile zawiera w sobie wszystkie niezbędne informacje. Trzeba jednak ze stanowczością podkreślić, iż uprawnienie do bez kosztowego odstąpienia od umowy pojawia się dopiero w sytuacji, w której zmiana głównych właściwości usługi nie jest nieznaczna. Nadto w przypadku takiego odstąpienie podróżnemu przysługuje prawo do odszkodowania  lub zadośćuczynienia za poniesione szkody lub krzywdy, których doznał w wyniku tej zmiany. Wyżej wskazane odszkodowanie  lub zadośćuczynienie organizator winien wypłacić niezwłocznie.

Na koniec warto przypomnieć o możliwości odstąpienia przez podróżnego od umowy bez wskazywania jakiejkolwiek przyczyny. Zgodnie z treścią art. 47 ust. 1 ImprTurU podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej w każdym czasie przed jej rozpoczęciem. W takim jednak przypadku należy liczyć się z możliwością naliczenia przez biuro podróży dodatkowej opłaty za odstąpienie od umowy. W razie nieokreślenia w umowie o udział w imprezie turystycznej opłat za odstąpienie od umowy o udział w imprezie turystycznej wysokość tej opłaty odpowiada cenie imprezy turystycznej pomniejszonej o zaoszczędzone koszty lub wpływy z tytułu alternatywnego wykorzystania danych usług turystycznych. Jednakże na żądanie podróżnego organizator turystyki uzasadnia wysokość opłat za odstąpienie od umowy o udział w imprezie turystycznej.

Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej.

• Wojciech Wojtala
• Prawo turystyczne
• 18 mar 2020